Het oude Egypte

‘We hebben het vandaag over Egypte hè, juf?’, vraagt 1 van de kinderen bij binnenkomst.
‘Eh, ja en nee’, antwoord ik. Er wordt duidelijk gefronst met de wenkbrauwen en verschillende huh’s ondersteunen de gezichtsuitdrukking. ‘We hebben het over het oude Egypte’, vult Elsa aan. En dat is inderdaad helemaal juist. Deze nuancering van woorden komt tijdens de bijeenkomst vaker naar voren. Zo heb je slangen maar ook gifslangen en driehoekige piramide maar ook knikpiramides. Het zit ‘m soms in de nuancering maar ook in de toon of het volume waarop je iets vertelt.

We begonnen met een woordspin. Verschillende kinderen wisten wat dat was en Elsa en Ilse konden redelijk goed verwoorden hoe dat werkt. Het oude Egypte in het midden met een cirkel erom en dan allerlei dingen bedenken die daarmee te maken hebben met een stokje en ballonnetje eromheen. Hiërogliefen, oase, schorpioen, farao, mummies, goden, sfinx etc. Sommige onderwerpen werden nog even uitgebreid uitgediept, letterlijk en figuurlijk. Zoals de mummie die helemaal ontdaan werd van alle organen. De hersenen werden met een soort van haaknaald, door de neusgaten getrokken. En het lichaam moest een paar dagen rusten zodat het helemaal droog werd. En oja, het hart bleef wel in het lichaam want dat had de dode nodig op zijn reis in het hiernamaals. Verschillende kinderen hadden een boek mee waarin ook veel te vinden was en de meisjes in de tweede groep noemde Cleopatra op. Dat scheen de mooiste vrouw van de wereld te zijn geweest. De vraag of dat klopte of dat zij misschien wel de rijkste vrouw was en daarmee haar ‘titel’ afdwong was een klein discussiepunt. Ze was in ieder geval een Egyptische koningin in het Oude Egypte.

Geconcentreerd en heel serieus begonnen de kinderen aan het bouwen van hun eigen piramide. De kinderen kregen al snel door dat het materiaal niet heel stevig was en hoe ga je daarmee om? Tijn heeft het even moeilijk als het niet zo gaat als hij in gedachte had en dat de stokjes niet goed in de playmais blijven zitten. Toch houdt hij vol net als Elsa die even tijd nodig had om te beginnen. Ze vroeg een aantal maal of ze niet iets anders mocht maken maar dat kon pas als je een piramide had gemaakt. Thomas had al snel in de gate, of wist eigenlijk al, hoe je een piramide goed kan opbouwen. Eerst een kleine piramide van 5 stukjes playmais en 8 stokjes. ‘Zo dat is alvast het dak’, zegt hij. Dan hier nog 4 van maken, aan elkaar verbinden en het dak er bovenop zetten. Thuis ging hij er nog even lekker mee door. Ook Ben werkte stilletjes door en genoot volop van het moment toen het gelukt was. Z’n ogen straalden en vol trots liet hij het resultaat zien. Wat echter vervelend was, was dat de bouwwerken ook weer snel uit elkaar vielen. En misschien is dat nog wel de grootste uitdaging. Dat het bij de bouwwerken die je maakt, wat het dan ook is, uiteindelijk niet altijd om het resultaat gaat maar om het proces tot dat doel. Dat je bemerkt dat je geconcentreerd hebt gewerkt, of juist heel erg moest doorzetten, dat je geduld opraakte of dat je een heel blij gevoel kreeg toen het gelukt was. En als laatste dat je ontdekt dat er verschillende manieren zijn om tot hetzelfde eindresultaat te komen. De kinderen ontdekten ook hoe moeilijk het voor de Egyptenaren moet zijn geweest om zo’n piramide van steen te bouwen. Of deden ze dat met zand?

Bianca zat er als luisterende stille kracht tussen en moedigde de kinderen aan door te zetten en vol te houden. Er worden leuke grapjes gemaakt tussendoor en wanneer Tijn wat geïrriteerd raakt en wij roepen, ‘van proberen kun je leren’, komt hij met de stelling, ‘van proberen komen beren’. We waren even helemaal beduusd en barstten toen in lachen uit. Demi beaamde de uitspraak van Tijn maar zette toch ook door met het bouwen en uiteindelijk had ze bij haar constructie ook een creatieve oplossing bedacht om de boel op zijn plek te houden. Timo had soms wat moeite als het toch weer een beetje in elkaar stortte maar ging door en uiteindelijk had hij een prachtige piramide staan. De driehoekige vlakken liepen niet recht naar boven maar hij had het ‘dakje’, de bovenste piramide een kwartslag gedraaid waardoor hij gewoon een nieuwe piramidevorm had geconstrueerd.

Na de pauze was het tijd om het schrift van de Oude Egyptenaren te ontcijferen. ‘Waarom ze dit zo moeilijk hadden gemaakt?’, werd er in de tweede groep gevraagd. Voor hen was het blijkbaar gesneden koek want ze vulden vele wanden van de piramides met deze tekens.

Het was in de tweede groep goed te merken dat er voor de pauze hard gewerkt was aan het maken van de piramides. Vivian wilde verschillende keren de handdoek in de ring gooien maar zette ontzettend goed door ondanks dat de stokjes maar uit de playmais bleven vallen. Het leek wel of Petra wat vaker met het materiaal had geoefend want in redelijke stilte had zij binnen no time haar piramide staan. Ze keek erbij alsof ze wilde zeggen, ‘dat is toch niet zo heel moeilijk’. Ilse worstelde behoorlijk met de stokjes en de playmais stukjes en besloot, nadat ze wel een kleine piramide had gebouwd, om het op een andere manier te proberen.

En dat is misschien nu juist ook een mooi moment waarop wij ons kunnen afvragen of we ons aan de gestelde opdracht houden of dat je ook je eigen invulling mag geven aan de opdracht. Voor nu was het in ieder geval een piramide (ik had niet gezegd groot of klein) en sommigen gingen inderdaad verder met een eigen constructie zoals Ilse mooi deed. Playmais plakt nl. ook heel goed met water aan elkaar!

Tijdens de pauze werd er flink met de piramide en de tombe van Playmobil gespeeld en sommigen renden even fanatiek door de zaal. Er moest duidelijk even stoom afgeblazen worden. De kinderen luisterden tijdens het woordspinnen heel goed naar elkaar en konden de beurt goed afgeven of innemen. Job lijkt in het begin wat te haperen bij het antwoord geven maar wanneer hij bemerkt dat er geluisterd wordt, wordt hij zichtbaar zekerder en praat dan gelijk wat duidelijker. Eva weet haar antwoorden duidelijk te formuleren en vangt daarmee ieders aandacht waarop zij ook weer goed reageert en er interactie komt. Bas heeft verschillende weetjes uit zijn boek opgevist en ook Guus snuffelt in zijn boek naar wetenswaardigheden. Bijvoorbeeld dat je giftige schorpioenen in Egypte hebt en dat de Nijl heel belangrijk was voor de Egyptenaren.

Johannes heeft veel plezier, vertelt grapjes, komt ook in het doen wanneer wij hem aansporen maar heeft vooral veel verbeeldingskracht en kan dit ook beeldend vertellen waardoor de kinderen erg moeten lachen. Soms wordt het wat te veel. Bijvoorbeeld als je naast hem zit en zelf heel rustig en geconcentreerd je naam in de kleitablet probeert te tekenen. Johannes gaat even ergens anders zitten en zegt met een brede lach, ‘ik ben een experimentele man’! Zo, dat leek mij een mooie afsluiter.

Namen zijn fictief

Jungle & jungledieren

Jungle, jungledieren, oerwoud, regenwoud, hakmessen, bijzondere eigenschappen. Met een gemengd gevoel begon ik deze oerwoud, jungle bijeenkomst. Ik had er veel zin in maar voelde toch ook een soort van weemoed naar de afgelopen vakantie. Even niets meer moeten en je een beetje verstoppen met je boek op de bank. Maar ik ben dankbaar en blij dat het zulke fijne en vruchtbare bijeenkomsten waren. Beide groepen kinderen waren weer enthousiast als altijd en kunnen vaak niet wachten tot we gaan beginnen, ook al zijn we allang begonnen trouwens.

Elsa laat weten dat ze toch het liefst lekker creatief aan de slag gaat en wil dan ook weten wat we gaan doen ook al liggen wasco, verf, penselen en papier pontificaal op tafel.

We begonnen eerst met het ontrafelen van wat een oerwoud nu eigenlijk precies is. En wat is dan een jungle, hebben wij die in Nederland, en welke planten en bomen komen erin voor? Welke dieren leven er en welke speciale eigenschappen hebben deze dieren om te kunnen overleven in de jungle? De kinderen kregen dilemma’s voor geschoteld waarna zij in tweetallen m.b.v. de Freek Vonk dierenkaartjes konden bedenken hoe ze deze dilemma’s zouden kunnen overwinnen of oplossen.

Job legde ons uit wat een dilemma eigenlijk is, dat is dat je niet kunt kiezen tussen het een of het ander omdat aan beide een nadeel kleeft. Het was direct duidelijk voor de kinderen. Dat was dus niet de vraag concludeerden we met zijn allen. Nee, je moest gewoon een probleem oplossen en kiezen welke eigenschappen van welk dier je daarbij zou kunnen gebruiken. De oplossingen waren divers en inventief. Je laat de uil gewoon in de staart van de tijger pikken zodat jij zelf ongestoord langs de tijger kunt wandelen, hadden Bas en Vivian bedacht. Je kunt ook een slang in je oren stoppen om het gebrul van de brulapen niet meer te hoeven horen, bedacht Tijn. Daarvoor kun je ook gewoon met je hoofd onder water gaan, dan hoor je het ook veel minder, opperde Titus.

Wist je trouwens dat je slangen ook als touw kunt gebruiken? Mits je natuurlijk had vastgesteld dat het geen gifslang zou zijn vertelden Guus en Mark. Ze bedachten ook samen met Job dat je gewoon een andere aap zou moeten inschakelen om de brulapen te laten stoppen met schreeuwen. En wanneer je het spoor bijster bent dan zoek je gewoon een dier met een goed reukvermogen in de jungle en zo kan die jouw spoor naar huis weer voor je vinden. Elsa en Demi hadden wel een heel interessante oplossing gevonden om de brulapen te laten stoppen met brullen. ‘We laten gewoon vleermuizen met hun vleugels langs de gezichten van de apen kietelen, dan stoppen ze vanzelf’, zeiden de meisjes vol overtuiging. Timo en Ben wisten zeker dat de slang hen uitkomst kon bieden om te kijken wie er in de holle boom verstopt zat en zij zouden een krokodil inzetten om de tijger weg te jagen, die kan hem wel aan.

Na de pauze begonnen de meeste kinderen vol ideeën en combinaties aan hun eigen jungledier. Interessant om eens te kijken welke eigenschappen deze dieren hebben en wat het kind hiervan zelf zou willen of kunnen ontwikkelen. Tijn had een pracht van een dier gemaakt die zelfs broccoli op zijn hoofd had groeien. Mooi om te zien dat Tijn langzaamaan steeds meer zelfvertrouwen ontwikkelt bij de creatieve opdrachten. Hij wordt steeds vrijer en minder gefixeerd op het uiteindelijke resultaat maar beleefd steeds meer plezier aan het proces van nieuwe dingen scheppen. En niet alleen Tijn geniet daarvan, ook Timo had plezier ondanks dat hij niet echt enthousiast was over zijn creatie. Hij zette echter door met zijn gouden uil. Misschien nog niet helemaal zoals hij het op zijn netvlies had bedacht maar er was een begin. Wel een beetje groot vel, concludeerde hij nog na afloop. Hij viel ook nog van zijn stoel, liet zich troosten en ging weer verder nadat hij een slok water had gedronken.

Elsa maakte een combinatie van sidderaal met giraf en vinnen om mee te kunnen zwemmen. Titus had een kruising tussen een aap en vogel zodat zijn dier goed zou kunnen vliegen en klimmen en het had bovendien heel goede oren. Ben zat te genieten op zijn plek terwijl zijn handen aan een stuk door tekenden en zijn tekening afrondde met schilderen.

Iedereen bedacht uiteindelijk zijn eigen unieke jungledier met zijn bijzondere eigenschappen. Van vossestaart-ocelotpoten-en-nevelpanterlijf naar ocelotlijf-rodepanda poten-ogen van een slang in de staart-met wolfkop, tot langstaart-mierenetersnuit. En gewoon al je lievelingsdieren bij elkaar genomen. De ideeën stroomden over tafel en de dieren verschenen allemaal echt op papier.

Job begon met de unicorn regenboog, draaide zijn vel om en begon weer opnieuw. En Vivian had moeite om te starten met haar eigen dier. ‘Ik kan het niet, ik weet niets’, zei ze keer op keer. ‘Je moet nu toch echt beginnen’, spoorde ik haar aan en daagde haar uit. ‘Je kunt vast een cirkel tekenen?’. Ja dat lukte, nog 1 en als vanzelf verschenen er oren en de rest. Soms moet je gewoon maar ergens beginnen en stroomt de rest ‘vanzelf’ uit je penseel. En nee, lang niet met het resultaat dat voor ogen stond maar ook dit is de realiteit, net als dat je zojuist nog uitbundig hebt gelachen om de grapjes van de anderen. 

Namen zijn fictief.

Fossielen en vulkanen

Er werd deze bijeenkomst hard gewerkt door de kinderen. Vol overgave stortten zij zich in de vulkanen en fossielen. Gesprekjes kwamen ook op dinosauriërs, meteorieten, en het ontstaan van eilanden. Julian vertelde dat Nieuw-Zeeland is ontstaan door vulkanen die zijn uitgebarsten. Of beide eilanden zo in hun geheel zijn ontstaan hebben we niet opgezocht maar dat daar ook vulkanen zijn weten we inmiddels wel. We ontdekten ook dat fossielen door de werking van vulkanen weer boven komen en wij ze kunnen vinden. Er hing bij beide bijeenkomsten een fijne, ongedwongen sfeer die de kinderen allemaal zichtbaar goed deed.

We begonnen met fossielen, wat zijn dat en hoe komt het dat ze fossiel zijn geworden. De kinderen filosofeerden en bekeken samen de meegebrachte fossielen. Sommigen hadden haaientanden mee, versteende schelpen of een ‘arm’ van een uitgestorven octopus. Maar er was ook een fossiel van een afdruk van een schelp. ‘Is dat dan ook een fossiel juf, of alleen maar een afdruk van een oude schelp’, vroeg Demi zich af. Daarna mochten de kinderen hun eigen fossiel maken. Uiteraard niet echt zoals Elsa opperde. Nee we gaan het proberen na te doen. We drukten een voorwerp, bijvoorbeeld een schelp, speelgoeddino of steen in de klei, haalde deze er weer uit en goten in de ontstane holte vloeibare gips. Er ontstond enige verwarring over wat nu het fossiele gedeelte zou worden. Bas en Elsa dachten even dat zij de kleiafdruk mee zouden nemen. We bekeken de verschillende fossielen nog eens goed en kwamen zo tot de conclusie dat we een versteende fossiel zouden maken. Het voorwerp dat zij nu in de klei drukten bleef daar, bij een echt fossiel, miljoenen jaren liggen en versteende zodoende bedolven onder stof, klei en slib. Wij haalden het er echter meteen uit en goten het vol met gips. Dit hardde langzaamaan uit en aan het eind van de bijeenkomst konden de kinderen de klei er voorzichtig afpellen en zodoende hun fossiel bloot leggen. Dit was een spannend moment want fossielen kunnen heel kwetsbaar zijn wisten Petra en Ilse beiden te vertellen. En echte fossiele breken ook weleens en daar kunnen de onderzoekers dan best weleens voor op hun kop krijgen meende Ilse.

In de eerste groep kwam Fay weer enthousiast meedoen, zij had een kennisquiz mee die tijdens de pauze ook even gespeeld werd. Na de pauze, terwijl de fossielen lagen te drogen, werd de klei door Thomas stevig bewerkt. Hij liet vandaag letterlijk en figuurlijk meer van zich horen. Demi en Alicia hadden elkaar gemist en zochten elkaar bij de samenwerking op. Ze vulden elkaar mooi aan bij het bekleden van het flesje die de vulkaankrater voorstelde. Elsa wil graag dingen vertellen en gaat vaak sneller dan de rest. Haar tand ‘viel’ er tijdens de pauze uit en ze vertelt aan tafel dat ze heel blij is dat ze nog eens 5 keer bij knappe koppies mag komen. Julian en zij vulden elkaar aan tijdens het creëren van de vulkaan. Julian gaat in een rustiger tempo, overdenkt, bespreekt en bouwt dan gestaag verder.

Ondanks dat Tijn later instroomde viel hij gelukkig meteen met zijn neus in het gips. Hij kon gelijk de handen uit de mouwen steken wat hem goed afging. Toen iedereen klaar was met het boetseren van hun vulkaan konden we deze 1 voor 1 laten ‘uitbarsten’. Eerst een paar druppels zeep in de krater, wat bakpoeder erbij en wanneer iedereen vol aandacht was lieten we 1 voor 1 de vulkanen uitbarsten. Een flinke scheut azijn erin en soms nog voordat de trechter kon worden weggehaald schuimde de vulkaan door de trechter omhoog. De kinderen joelden van plezier dat alle vulkanen het zo goed deden. Sommige bleven maar door stromen zoals echte vulkanen ook kunnen doen. Maar dit is natuurlijk niet echt’, vertelde Vivian na de uitbarsting. Nee, we proberen het na te spelen om zo te kunnen zien wat er gebeurt. Bij een echte vulkaan spuit er gloeiendheet gesmolten gesteente naar buiten. Hier ontstaat er tussen het bakpoeder en het azijn een chemische reactie waardoor er koolzuurgas ontstaat en dat wil naar boven.

Bas en Sjakie hadden beiden een mooi kistje met fossielen, schelpen en stenen meegenomen. De jongens werkten samen met het maken van de vulkaan. Terwijl Sjakie stukjes klei aanreikte plakte Bas de vulkaan nauwkeurig vol met klei. Sjakie vond het spannend en leuk tegelijk om de uitbarsting te laten ontstaan en sprong af en toe op van zijn stoel. Bas is helder, oplettend, observeert en keek goed naar de schelpen welk een mooi reliëf zou achterlaten in de klei bij het fossiel maken.

Nienke en Eva vonden elkaar bij het maken van de vulkaan nadat ze elkaar tijdens het maken van de fossielen ook hadden bijgestaan. Aan tafel werd erover en weer gevraagd wie er nieuw was en of al vaker bij knappe koppies was geweest. Petra en Ilse waren allebei nieuw. ‘Nou, ik ben niet echt nieuw hoor’, opperde Ilse. Vivian verduidelijkte, ‘ja, ik snap dat je niet echt nieuw, nieuw bent maar je bent hier wel nieuw, voor de eerste keer’. Ilse en Petra knikten en werkten samen verder aan hun vulkaan. Terwijl Mirjam Vivian hielp met het maken van de vulkaan vroeg zij mij wanneer we ze zouden gaan laten uitbarsten. En ook bij deze tweede groep barstten de vulkanen schuimend uit en liepen een aantal nog lange tijd na. Vlak voor tijd konden de kinderen hun eigen gemaakte fossielen langzaam ‘uitgraven’ uit de klei en vol trots mee naar huis nemen.

namen zijn fictief.